تغییرات در منظره ی آسمان

دراثر گردش زمین به دور خورشید (حرکت انتقالی) منظره ی آسمان در تغییر است . گویی که ما در یک چرخ فلک نشسته ایم و در طی حرکت  ، کل فضای بیرون از چرخ را به تدریج میبینیم و تمام این مناظر بعد از یکسال دوباره تکرار میشوند ؛ در صورتی که قبل از حرکت ، دیدن یکباره ی مناظر بیرون ممکن نبود .

از دیدگاه های فضایی ، جایی که حتی نشانی از جو زمین نیز نباشد یک ناظر قادر خواهد بود که ستارگان را در تمام جهات اسمان در یک آن مشاهده کند  ولی در زمین صورتهای فلکی تابستان تا زمستان دیده می شوند  و صورتهای فلکی پاییز تا شب های بهار وبالعکس .

بشر مدت های مدیدی فکر میکرد که خورشید  بدور زمین در گردش است . آنها  مسیر حرکت ظاهری خورشید نسبت به ستارگان را در طی یکسال  به 12 بخش تقسیم میکردند وبه هر بخش صورت فلکی معینی را (که در آن قسمت اسمان  دیده می شود ) منسوب می ساختند وبدین طریق بود که تقویم ساخته شد.

 این صورت های فلکی اکثراً اسامی حیوانات را دارند و «برج» نامیده می شوند و مسیر حرکت ظاهری خورشید درمیان ستارگان به دایره ی کسوف و خسوف  یا دایره البروج مشهور است .

اسامی 12 برج به ترتیب عبارتند از حمل ،  ثور ، جوزا ، سرطان ، اسد ، سنبله ،  میزان ، عقرب ، قوس ،  جدی ، دلو و حوت که همان ترتیب ماه های ایرانی را دارند.

در  شب های تاریک و به خصوص دور از نور شهر ، تشخیص صورت های فلکی  به علت پدیدار شدن ستارگان زیادی در کره ی اسمانی دشوار است .  حتی اگر موقعیت یک صورت فلکی را بیا بید  از میان تعداد زیادی ستاره ، تشکیل فرم آن مشکل است .

نیاکان ما این مشکل را با انتخاب حدود 500 ستاره ی نورانی و نادیده گرفتن بقیه حل کرده بودند و بدین طریق موفق به یافتن صورتهای فلکی میشدند .

اما حال ما برای یافتن صورت فلکی دلخواه  باید به کدامین قسمت آسمان نگاه کنیم؟ به عبارت دیگر چگونه میتوان یک صورت فلکی را دید ؟  مثالی سا ده برای این کار می آوریم .

 فرض کنید با دوستتان در باغی قدم می زنید ، ناگهان پرنده ی زیبایی رادر روی درختی می بینید و می خواهید آن را به دوستتان نیز نشان دهید ؛ چه می کنید ؟ اول مجبورید به همان درخت رو کرده و با دستتان مستقیماً به آن پرنده اشاره کنید . جهت وزاویه دست شما پرنده را نشان خواهد داد.

در نجوم نیز یافتن ستاره ها و صور فلکی تقریبا به این شکل ممکن می گردد یعنی ابتدا بایستی سمت وارتفاع ستاره مشخص شود . این روش یکی از روش های ابتدایی برای یافتن  موقعیت اجرام آسمانی است .   

برگرفته از کتاب :

نکته ای درباره خورشید و ماه در قرآن

خداوند در آیه پنجم از سوره  یونس می فرماید : 

»  هو الذی جعل الشمس ضیاءْ و القمر نوراْ » 

«اوست که خورشید را نور اصلی و ماه را نور بازتابی قرار داد». 

«ضیاء و ضوء» درخشش و تابشی است که از خود شئ ساطع می شود، مانند تابش  درخشش 

 چراغ و شمع. و «نور»  روشـنـائی و تابـشی است که از خـود شئ ساطع نمی شود بلکه بازتاب 

 تابش ضیاء است. و اینکه آیه می گوید: خـورشـیـد «ضیاء» است و ماه «نور»، به این معنی 

 است که تابش خورشید از خود آن است ولی تابـش ماه از خـود آن نیست بـلـکه بازتاب تابش  

خورشید است. ( این موضوع در سوره نوح و به نقـل از حضرت نوح آمـده. یعـنی وی چند هـزار 

 سال پـیش از میلاد حضرت مسیح به مـردم گـفـتـه بـوده که: تـابـش خـورشید از خود آن و تابش  

ماه بازتاب تابش خورشید است. ولی مردم طـبـق معـمـول به وی می خندیده اند ). 

 برگرفته از سایت : www.quranology.com

نقاشی من

  

سلام    

من سال قبل یه نقاشی تخیلی در مورد نجوم کشیدم  

و مقام سوم را در استان کسب کردم   

این نقاشی را به شما تقدیم می کنم    

                    

مریخ و اقمار آن

سیاره ی مریخ از قدیم برای بشر شناخته شده و قابل رؤیت است . پیشینیان ان را به علت رنگ سرخش خدای جنگ  (مارس ) می نامیدند . الواح به جامانده از دوران باستان مشرق زمین نشان می دهند که انسان این سیاره را از 17 قرن قبل از میلاد می شناخته است . درطی قرون17- 18و19 ستاره شناسان توانستند با ابزار نجومی تصویر های مختلفی از سطح مریخ تهیه کنند. درقرن 20 با اغاز سفر فضایی وارسال سفینه ها – بعد از ماه-مریخ مورد توجه فضاشناسان قرار گرفت و طرح هایی برای  ارسال سفینه های بدون سرنشین به این سیاره در دستور کار ان ها قرار گرفت. سفینه های مارینر در همین راستا ساخته شده وبه سوی مریخ ارسال شدند. این سفینه هاتوانستند از طریق ارتباط رادیویی  اطلاعاتی در مورد جو- سطح وترکیبات مریخ- به زمین ارسال دارند.

مریخ بعداز عطارد- زهره وزمین چهارمین سیاره ی نزدیک به خورشید است. فاصله ی میانگین ان از خورشید تقریبا 5/141 میلیون مایل است. این سیاره در هر 24 ساعت و37 دقیقه و6/22 ثانیه در جهت شرقی یکبار به دور محور خود میگردد. این امر حاکی از این است که روز مریخی تقریبا باروز زمینی یکسان است. این سیاره 678 روز طول میکشد تا یک دور کامل به دور خورشید بگردد . بدین ترتیب یکسال مریخی تقریبا از دو برابر سال زمینی اندکی کمتر است.

این سیاره برروی مدار بیضوی که نسبت به مدار زمین اندکی کشیده تر است با سرعتی معادل 15 مایل در ثانیه حرکت میکند .  مریخ یکی از سیارات کوچک خانواده  خورشیدی است وقطری در حدود 4140 مایل دارد که اندکی از نصف قطر کره ی زمین بیشتر است . مریخ مثل زمین از مواد سنگی تشکیل شده است.

از انجا که مریخ نسبت به زمین جرم کمتری دارد- نیروی جاذبه ی ان ضعیف تر است واز این رو زمینیا ن در صورت فرود در مریخ در حدود 62 در صد وزن خود را از دست خواهند داد.

از طریق اکتشافات سفینه ی مارینر معلوم شده است که اتمسفر مریخ خیلی نازک است و نسبت به اتمسفر زمین اکسید کربن بیشتری دارد.

سطح مریخ به وسیله ی دوربین های مارینر به طرز روشنی عکسبرداری شده ومناظر جالبی از ان به زمین رسیده است دره ها وتنگه های عمیق – کلاهک های قطبی -  حفره هایی شبیه حفره های ماه و کوه های اتشفشانی بزرگ از ویزگی های پوسته ی ان میباشند . دانشمندان بر  این عقیده هستند که در قدیم مریخ دارای اب بوده و همین عامل موجب هوازدگی وفرسایش ان شده است .

در سال1877 اساف  هال ستاره شناس امریکایی  قویترین تلسکوب ان زمان را که 26 اینجی بود بکار گرفت ودو قمر مریخ را کشف کرد  . هال قمر نزدیک به مریخ را  فوبو س و دیگری را دیموس نام نهاد که نام اسطوره ای ملازم مارس (خدای جنگ در اساطیر)بودند. 

در نوامبر 1971 دوربین های  سفینه ی   مارینر با عکس های رادیویی که به  زمین – ارسال کرد اولین تصاویر دو قمر کوچک مریخ را در اختیار انسان زمینی قرار داد. این دو قمر در جهت غرب به شرق به دور  سیاره ی مادر گردش میکنند . فوبوس از هر قمر شناخته شده در منظومه ی شمسی به سیارهی مادرش نزدیکتر وفا صله ی ان از سطح مریخ چیزی در حدود  5820  مایل است. فوبوس کره ی کوچکی است وقطری بین 10 تا12 مایل دارد. از روی مریخ میتوان به اسانی ان را رویت کرد. عکسبرداری سفینه ی مارینر 9 از فوبوس نشان میدهد که  سطح ان ناهموار است وگودالهای عریضی در ان وجود دارد.

قمرهای  دورتر مریخ  -  دیموس  -   خیلی   از فوبوس کوچک تر است و هفت تا هشت مایل قطر دارد .

عکس های مارینر 9 نشان می دهد که حفره ها و گودال هایی در سطح آن وجود دارد . فردی  از  روی  مریخ این دنیای  کوچک را به صورت یک ستاره ی  روشن قرص مانند خواهد دید .فاصله این قمر از مرکز سیاره مادر ( مریخ ) در حدود 14600 مایل است و 30 ساعت و 18 دقیقه طول می شد تا یک بار به دور مریخ گردش کند ؛ گردش این قمر به دور مریخ از چرخش مریخ به دور خودش آهسته تر انجام می گیرد . به طور کلی نیروی جاذبه در هر دو قمر مریخ آنقدر ضعیف است که یک فرد زمینی در آنها فقط چند اونس وزن خواهد داشت .

برگزیده از کتاب :اقمار منظومه شمسی ، تألیف عادل ارشقی

منظومه شمسی ما

ما، از سرزمین کوچک خود، به اقیانوس کیهانی پهناوری به گستره ی هزاران سال 

 نوری می نگریم. 

درگذشته، اخترشناسان نقاط نورانی در آسمان می دیدند که میان ستارگان حرکت می کردند.  آنها نام این نقاط نورانی متحرک را سیاره، به معنای چیزی که حرکت می کند گذاشتند و به هر یک از آنان نام یکی از خدایان باستانی را دادند.  

                                                   

•   مشتری (هرمزد ایرانی یا ژوپیتر رومی) خدای خدایان ،
• مریخ خدای جنگ ،
• عُطارِد (تیر ایرانی یا مرکوری رومی) پیام آور خدایان ،
• زهره (ناهید یا آناهیتا ایرانی و وتنوس رومی) خدای زیبایی و عشق ،
• زحل (کیوان ایرانی یا ساتورن اروپایی) پدر مشتری و خدای کشاورزی

دنباله دارها با دم مسحور کننده شان و شهاب های درخشان که گاهی در آسمان دیده می شدند نیز مورد مطالعه رصدگران آن زمان قرار می گرفتند.

از زمان اختراع تلسکوپ سه سیاره ی دیگر نیز به جمع سیارات منظومه شمسی پیوستند: اورانوس (١٧٨١) ، نپتون (١٨٤٦) و پلوتون در صورتی که آن را هنوز سیاره به شمار آوریم (١٩٣٠).

علاوه بر آنها، هزاران جرم کوچک دیگر نیز، مانند خرده سیاره ها و دنباله دارها وجود دارد. بیشتر سیارکها در منطقه ای بین مدار مریخ و مدار مشتری قرار دارند. در حالی که مکان اصلی دنباله دارها، آنسوی مدار پلوتون است.

چهار سیاره ی نزدیک خورشید – عطارد، زهره، زمین و مریخ- به دلیل سطح سنگی و جامدی که دارند، سیارات سنگی نامیده می شوند. چهار سیاره ی بزرگ که در آنسوی مدار مریخ هستند – مشتری، زحل، اورانوس و نپتون- سیارات گازی نام دارند.

سیاره ی کوچک و دور دست پلوتون سطحی جامد اما یخی دارد.

تقریبا همه سیارات  – و برخی از قمرهای آنها –  « جو  »  دارند. بخش زیادی از جوّ زمین، از نیتروژن و اکسیژن تشکیل شده است. زهره جوّ ضخیمی از کربن دی اکسید (Co₂) ، به همراه رده هایی از گازهای سمی مانند گوگرد دی اکسید (سولفور دی اکسید)، دارد. جوّ مریخ از گاز کربن دی اکسید تشکیل شده است که بسیار نازک است. مشتری، زحل، اورانوس و نپتون عمدتاً از هیدروژن و هلیم هستند. پلوتون، زمانی که در نزدیکی خورشید است، جوّ رقیقی دارد، امّا هنگامی که از خورشید فاصله می گیرد و به مناطق دورتر مدارش می رود، جوّش یخ می زند و برروی سطح فرو می ریزد. از این نظر، پلوتون مانند یک دنباله دار رفتار می کند.

تاکنون بیش از ١٦٠ قمر، در مدارهایی در اطراف سیارات، با اندازه هایی بزرگتر از ماه ما تا خرده سنگهای کوچک شناخته شده است. بسیاری از آنها با فضاپیماهای سیاره ای کشف شده اند. برخی از این اقمار جو دارند ( مانند تیتان ، قمر زحل ). حتی برخی میدان های مغناطیسی دارند (مانند گانمید، قمر مشتری). یو یکی از اقمار مشتری، فعاّل ترین جرم منظومه شمسی از جهت فعالیت های آتشفشانی است. ممکن است اقیانوسی در زیر پوسته یخی اروپا، قمر مشتری نهفته باشد و تصاو.یر رسیده از گانمید، حرکت تاریخی پوسته های یخی را نشان می دهد. برخی از اقمار، خرده سیاراتی هستند که در دام گرانش سیارات افتاده اند. مثال هایی از این گونه قمرها، فوبوس و دیموس و بسیاری از اقمار مشتری، phoebe قمر زحل ، بسیاری از اقمار جدید اورانوس و احتمالا نِرِئید قمر نپتون است.

از سال ١٦١٠ میلادی تا ١٩٧٧ میلادی تصور می شد زحل تنها سیاره ای است که حلقه دارد. اکنون می دانیم که مشتری، اورانوس و نپتون نیز حلقه دارد؛ گرچه حلقه های زحل، بزرگترین حلقه هاست. ذراتِ این حلقه ها اندازه های متفاوتی از ذرات غبار تا قطعه هایی به اندازه یک خانه دارند و ممکن است ذرات و تکه های سنگی یا یخی باشند.

بیشتر سیارات میدان مغناطیسی دارند که در اطراف سیاره گسترده شده است و مغناط کره را تشکیل داده است. این مغناط کره ها، به همراه ذرّات باردار شناور در آنها، با سیاره می چرخند. خورشید مغناط کره ای دارد که همه منظومه شمسی ما را احاطه می کند.

گذشتگان می پنداشتند زمین مرکز کیهان است و خورشید و تمام ستاره ها به دور آن می گردند. کوپرنیک نشان داد که زمین و همه سیارات به دور خورشید می گردند. کم کم شناخت ما از کیهان بیشتر شد و این پرسش مطرح شد که آیا سیارات دیگری وجود دارند که در آنها حیات وجود داشته باشد؟ در سال های اخیر، ستاره شناسان ابزارهایی برای تشخیص سیارات غول پیکر گازی در اطراف ستاره های دیگر به دست آورده اند.

اما تعریف سیاره چیست؟ انجمن بین المللی نجوم تعریفی را برای سیاره ارائه کرده است :

"جرمی که ١ – در مداری به دور خورشید باشد، ٢ – جرم کافی برای تامین گرانش خودش داشته باشد، طوری که بر نیروهای جسم صلب مقاومت کند، به گونه ای که شکلش در تعادل هیدرواستاتیکی باشد (تقریبا کروی)  و ٣ – در مدارش جرم دیگری نباشد.".

در همین زمان قمرها نیز کشف می شوند. انجمن بین المللی نجوم حدّ پایه اندازه یک قمر را یک مایل، یا حدود ٦/١ کیلومتر دانسته است و اجرام کوچک تر از آن که به دور سیاره ای بگردند قمر نام ندارند و فقط قطعه سنگ یا یخی سرگردان به شمار می روند.

برگرفته از : سایت نجوم کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

معرفی کتاب ( ۱ )

ستاره شناس آماتور نوین ، 

راهنمای علاقه مندان به دنیای ستاره شناسی

   ویراسته : پاتریک مور 

   ترجمه: دکتر تقی عدالتی- زهره اشرفی
 

   انتشارات آستان قدس رضوی
 

   قیمت: 9000 ریال

این کتاب راهنمای جامعی است برای هر ستاره شناس آماتور که علافه مند است  

مطالعاتی بیش از نگاه کردن به ستاره انجام دهد. اگر یک تلسکوپ شخصی دارید و 

 میخواهید بدانید که چگونه به بهترین شکل از آن استفاده کنید، یا اگر به فکر خرید یک  

تلسکوپ هستید و نمی دانید از کجا شروع کنید، این کتاب را مطالعه کنید. هر فصل این 

 کتاب به موضوع متفاوتی اشاره می کند که به وسیله یک ستاره شناس آماتور یا  

حرفه ای نوشته شده که توسط پاتریک مور و با توجه به رشته تخصصی وی انتخاب  

شده است. عنوان فصل ها از خرید یا ساخت تلسکوپ، تجهیزات الکترونی و و سایل 

 کمکی تا موضوعات فنیتری مانند طیف نمایی و عکاسی نجومی تغییر می کند. 

برگرفته از سایت : شرکت ستاره شناسان برساوش

بدون شرح

واقعاً زیباست ... 

فتح ماه

دسترسی انسان به اجرام اسمانی و به  خصوص نزدیکترین آنها – ماه –  از قدیم آرزوی او بوده است .  در طی قرون متمادی دراین راه تلاش های زیادی انجام گرفت وبا لا خره درسال 1959  اولین سفینه ی فضایی  بدون سرنشین شوروی

بر کره ی ماه فرود آ مد ورؤیاها به واقعیت نزدیکتر شدند. 

 

 این اولین بار در تاریخ بود که جسمی از یک کره ی آسمانی بر کره ی دیگر فرود می آمد . این موقعیت دراکتشافات فضایی موجبات امیدواری بیشتر دانشمندان را فراهم ساخت وآنها به تلاش وتکا پو افتادند تا بتوانند انسان زمینی را به ماه انتقال دهند .

سر انجام درسال 1969  این آرزو به وقوع پیوست وبا فرود سفینه ی سرنشین دار  «آپولو 11» بر سطح کره ی ماه ، این کره آسمانی به تسخیر انسان درآمد . سرنشینان این  سفینه  باوسایل و تجهیزاتی که با خود همراه برده بودند توانستند تا حد امکان اطلاعات کره ی ماه را به زمین انتقال دهند و از این طریق اسرار زیادی درباره ی این کره خاکی که قبل از آ ن موجوی مقدس ورؤیایی تصور می شد آشکار گردید . 

منتخبی از کتاب : اقمار منظومه شمسی ؛ تألیف عادل ارشقی 

نگاهی به آسمان شب

 

ستارگان چشمک زن و منظره ی زیبای آسمان شب همواره فکر بشر را به خود معطوف داشته است .

این نقاط روشن و کوچک از دیرباز باعث حیرت و شگفتی آدمیان بوده است به طوری که اسامی بعضی از ستارگان و صورت های فلکی این احساس ترس و حیرت مردمان باستان را به خوبی نشان می دهد .  

ستارگان ، به دور از نور شهر ، در دریا و یا فضاهای باز اطراف شهر ها بهتر می توانند  دیده شوند .

انسان حتی در یک نگاه اتفاقی به آسمان ، وجود ستارگان کم نور  و پرنور را تشخیص می دهد .این ستارگان از زمان های قدیم توسط ستاره شناسان مطالعه و شمرده شده اند و جدول ها و فهرست هایی به همین منظور تنظیم شده است .

شخص با تجربه و با بینایی طبیعی ، در محلی که آسمان کاملاً تاریک است حدود 2500 ستاره را در طی یک سال می تواند بشمارد .

متخصصان چشم اظهار می دارند که اشخاص جوان بینایی بهتری نسبت به سالخوردگان دارند ؛ با این حال اگر بینایی شما خیلی خوب باشد تعداد ستارگانی که می توانید در یک سال بشمارید از 3000 تجاوز نخواهد کرد .

استفاده از دوربین های دو چشمی و یا تلسکوپ باعث پدیدار شدن ستارگان بی شماری خواهد شد .

ستاره شناسان توسط تلسکوپ 200 اینچی « هال » در  مونت بالومار  کالیفرنیا ، که یکی از بزرگترین تلسکوپ های جهان می باشد متجاوز از میلیاردها ستاره را شناسایی کرده اند .

برگزیده از : کتاب شناخت مقدماتی ستارگان 

آشنایی با وبلاگ

به نام خدای آسمان ها  

سلام دوستان   

می خواهید با  وبلاگ من آشنا شوید ؟ 

با این که این وبلاگ در اصل یک مجموعه ی علمی با موضوع « نجوم » است اما دوست 

 دارم با یاری خدا درباره ی  همه ی جنبه ها و زیر شاخه هایی که به «  آسمان پر رمز و 

 راز » مرتبط است مطلب آماده و ارائه کنم تا هیچوقت از دیدار آن خسته و بی رغبت 

 نشوید و همیشه منتظر به روز شدن نوشته های من باشید.    

پس اگر در قسمت های بعد با اطلاعاتی از انواع ابزارها و دستگاه ها ، قطعات  تاریخی،  

 سرگذشت دانشمندان ، دیدگاه های مذهبی ، معرفی کتاب و سایت ، شعر  و سایر 

 امور مرتبط با ستاره شناسی و آسمان ؛ روبرو شدید تعجب نکنید . 

خیلی زود خواهم آمد.